Przyszłość węgla kamiennego – czego się spodziewać?

Węgiel kamienny to palna skała pochodzenia organicznego. Cechuje się dużą zmiennością parametrów technicznych i chemicznych, co sprawia, że znajduje zastosowanie w różnych branżach. Oprócz Polski największe złoża węgla kamiennego znajdują się w Chinach. Jest to największy na świecie producent i konsument węgla. Dużą rolę węgiel odgrywa także w gospodarce Indii, Indonezji, Rosji czy Stanów Zjednoczonych.

W Polsce węgiel kamienny na Śląsku wykorzystuje się głównie do produkcji energii elektrycznej oraz ogrzewania mieszkań. Jego właściwości pozwalają uzyskać z niego (dzięki zgazowaniu czy uwodornieniu) koks, paliwa silnikowe, gaz opałowy czy benzol. Bez niego nie mógłby działać przemysł metalurgiczny, branża jubilerska, kosmetyczna czy medyczna. Węgiel kamienny stosuje się także do wytwarzania materiałów wybuchowych, rozpuszczalników, nawozów czy środków zapachowych. O węglu wiele mówi się w ostatnich latach, głównie w kontekście nadmiernej emisji CO2 do atmosfery, co ma ogromny wpływ na ocieplenie klimatu.

Czy to koniec węgla w Polsce?

Jeszcze kilka lat temu aż 88 procent gospodarstw domowych na wsiach wykorzystywało węgiel do ogrzewania pomieszczeń. W miastach z węgla korzystało około 25 procent gospodarstw. Jednak to się stopniowo zmienia. Światowe trendy w zakresie polityki energetyczno-klimatycznej wymuszają odchodzenie od węgla kamiennego. Duży wpływ na przyszłość węgla ma polityka unijna, sytuacja na rynku i realia ekonomiczne. Poparcie dla trwania przy węglu jest znikome, a pozostanie przy nim, wiąże się z coraz wyższymi karami za emisję zanieczyszczeń.

W Polsce trwa obecnie rozbudowa sieci ciepłowniczych, w Krakowie obowiązuje całkowity zakaz stosowania węgla do ogrzewania budynków, funkcjonują także programy dotacyjne na wymianę starych kopciuchów na piece gazowe. Polityka energetyczna Polski do 2040 roku zakłada, że docelowo gospodarstwa domowe nie będą wcale spalać węgla kamiennego. W miastach ma się to stać do 2030 roku, a na wsiach do 2040 roku.

Jaka przyszłość czeka polski węgiel kamienny?

W ramach wzrastających wymagań UE odnośnie ochrony środowiska naturalnego przyszłość upatrywana jest w tzw. Czystych Technologiach Węglowych. Jedną z technologii przetwarzania węgla kamiennego, z którą wiąże się największe nadzieje, jest zgazowanie węgla. Opiera się to na gazyfikacji, czyli przetwarzaniu paliwa stałego – składającego się w dużej mierze z węgla – na gaz. Węgla kamiennego nie należy traktować tylko jako surowca energetycznego. Przyszłość polskiego węgla można wiązać m.in. z:

• sektorem chemicznym, w którym wykorzystanie syngazu umożliwi otrzymanie całej gamy produktów pochodnych. Czysty węgiel wykorzystywany jest także w nanotechnologii i może przyczynić się do rozwoju metod stosowanych w analizie chemicznej,
• sektorem rolniczym, w którym istnieje możliwość wykorzystywania węgla jako podłoże, czynnik wspomagający lub nawóz,
• sektorem budowlanym, w którym utylizację popiołu węglowego, zawierającego toksyczne pierwiastki można wykorzystać np. do produkcji cegieł budowlanych.

Kopalnie w przyszłości mogą zajmować się m.in. zgazowaniem węgla, jego upłynnianiem tj. uzyskaniem paliw płynnych, syntezą węglowodorów poprzez produkcję paliw syntetycznych, uzyskiwaniem produktów ze smoły węglowej, np. benzenu, fenolu czy zagospodarowaniem metanu. Węgiel kamienny w Polityce energetycznej Polski do 2040 roku określany jest gwarantem bezpieczeństwa energetycznego Polski i mimo że udział węgla będzie ulegał zmniejszaniu, to ilościowo wykorzystanie tego surowca przez energetykę zawodową nie ulegnie zmianie.